Vĩnh biệt nhà dân tộc học của núi rừng Tây nguyên
TT - Nhà dân tộc học Georges Condominas (“
Dân tộc học như một nghệ thuật sống”,
Tuổi Trẻ ngày 20-12-2007) đă từ trần ngày 17-7 tại Bệnh viện Broca, Paris, thọ 90 tuổi. Giáo sư Georges Condominas qua đời là một mất mát to lớn cho giới nghiên cứu văn hóa - xă hội Việt Nam.
http://images1.tuoitre.vn/tianyon/Im...bnailID=508851 Georges Condominas ở Tây nguyên năm 2006 - Ảnh tư liệu
Tên của ông luôn được gắn liền với Tây nguyên, với Mnông Gar, làng Sar Luk và núi rừng Đông Nam Á. Tây nguyên và tỉnh Đắk Lắk cũng là nơi mà ông từng bận chiếc khố của người dân tộc, nơi mà ông cống hiến cả cuộc đời cho công tŕnh nhân học qua bộ sách nổi tiếng
Nous avons mange la foret de la pierre - genie Goo (Chúng tôi ăn rừng Đá - thần Goo) xuất bản năm 1957.
Georges Condominas là một trong ba nhà nhân học đă dành trọn cuộc đời cho Việt Nam. Hai nhà nghiên cứu kia đă ra đi trước ông là giáo sư Gerald Cannon Hickey và Jacques Dournes. Rất nhiều nhà nghiên cứu gọi ông thân mật là Condo để nhắc đến một người đàn anh trong hoạt động nghiên cứu về Đông Nam Á và cũng là một người bạn luôn tranh đấu cho những người dân tộc thiểu số ở vùng cao.
Không những là một nhà nhân học nổi tiếng, ông Condominas đă cống hiến rất nhiều trong nhiều lĩnh vực khác nhau như ngôn ngữ học, thời đại nô lệ, ngành canh nông, đặc biệt về du canh du cư. Năm 2007, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam và Bảo tàng Quai Branly (Pháp) đă tổ chức cuộc trưng bày hiện vật, phim ảnh, ghi chép
Chúng tôi ăn rừng - Georges Condominas ở Sar Luk tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Cũng trong năm này, ông được Nhà nước Việt Nam trao tặng Huy chương Hữu nghị.
Tên tuổi của Georges Condominas sẽ luôn được nhắc tới và ông sẽ măi là một người dân của núi rừng Tây nguyên Việt Nam.
CHUNG HOÀNG CHƯƠNG
(giáo sư ngành Đông Nam Á học tại Đại học San Francisco)
*********
* Nhà dân tộc học Georges Condominas sinh năm 1921 tại Hải Pḥng; cha là người Pháp, mẹ là người Việt lai Bồ Đào Nha. Ông đỗ cử nhân luật tại Trường đại học Hà Nội, đồng thời theo học Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1943, cử nhân văn chương rồi tiến sĩ khoa học nhân văn ở Sorbonne (Paris) vào năm 1947 và 1970... Ông là người sáng lập Trung tâm tư liệu và nghiên cứu về Đông Nam Á và vùng Insulien (CeDRASEMI).
* Các tác phẩmChúng tôi ăn rừng, Không gian xă hội vùng Đông Nam Á, Biên niên của Sar Luk, Làng Mnông Gar của ông đă được ấn hành ở Việt Nam. Hai tác phẩm Xa lạ là chuyện thường ngày, Sar Luk - miền Trung Việt Nam được xem là hai cuốn sách làm khuấy động ngành dân tộc học thế giới.
* “Tôi tin rằng chính trong vô thức tôi đă chọn lựa cư dân nghèo khổ, sống nhọc nhằn trong những không gian xă hội hạn hẹp, nhưng gắn bó trực tiếp với Tự nhiên và với những tài nguyên của nó. Rời bỏ thế giới của những đặc quyền và thích nghi với lối sống của người Mnông Gar để hiểu họ hơn không chỉ là một thử thách mà c̣n làm cho bản thân tôi phong phú thêm lên, bởi v́ tôi đă được hưởng t́nh bằng hữu của họ. Họ đă rèn luyện nhân cách của tôi và đă bắt tôi - dù họ không ư thức được điều đó - t́m một phương pháp nghiên cứu tôn trọng được tập tục và ngôn ngữ của họ. Đúng là tôi nợ họ quá nhiều!...”. (Trích Diễn từ nhận giải Việt Nam học - Quỹ văn hóa Phan Chu Trinh năm 2009 của Georges Condominas)