Tang lễ đẫm nước mắt của nhà khảo cổ học Nhật Bản Nishimura
Rất nhiều người thân thiết, quen biết Nishimura và vợ của anh Noriko, và cả những người không quen biết cũng đă đến tiễn đưa anh.
Ngày 11/6, ông bà Masanari đến Việt Nam lần thứ hai. Lần trước cách nay đă hơn 10 năm, ông bà đến khám phá mảnh đất xa lạ mà con trai Nishimura nhất quyết t́m đến, chọn làm nơi gửi gắm những giấc mơ trong ḷng đất của ḿnh.
Và lần này ông bà đến để nh́n thấy con lần cuối trước khi tiễn anh về nơi an nghỉ cuối cùng tự anh đă chọn khi c̣n sống: Cánh đồng làng gốm Kim Lan ven sông Hồng, ḍng sông mẹ - cái nôi của nền văn minh Việt Nam.
Ông Masanari bản lĩnh và cương cường như một người Nhật chân chính, h́nh ảnh mà người ta thường thấy sau mỗi trận động đất, sóng thần, nhưng có thể thấu hiểu được nỗi đau ghê gớm của ông khi ông nói trong tang lễ Nishimura, con trai Nhật Bản của ông, nay đă trở thành người con của VIệt Nam: “Khi tôi nh́n thấy những vết xước trên trán, trên cằm con trai tôi, nước mắt tôi nḥa đi” và: “Con chúng tôi đă rất yêu Việt Nam, đă ở đây hơn 20 để làm việc và cống hiến cho đất nước này. Tôi đă muốn đưa thi hài con trai tôi về Nhật, nhưng lúc c̣n sống nó luôn nói nó muốn được ở Việt Nam măi măi, v́ vậy chúng tôi sẽ để nó ở lại đây. Có lẽ quyết định này sẽ làm Nishi vui ḷng”.
Rất nhiều người thân thiết, quen biết Nishi và vợ của anh Noriko, cả những người không quen biết anh chị, nghe báo chí, tivi nói về vị GS khảo cổ người Nhật bỏ trường đại học Nhật đầy đủ tiện nghi nghiên cứu sang Việt Nam lăn lê trên các hố khảo cổ, nắng chang chang và mưa thối đất cũng chang nắng đến tiễn đưa anh. Nhất là bà con bên làng Kim Lan thô tháp, mộc mạc và ồn ào, cứ bưng mặt khóc tu tu, chả kể ǵ đến kiêng khem, nghi lễ.
Giới khảo cổ và lịch sử đến đưa tiễn Nishi gần như đủ hết v́ 20 năm qua, nói như GS Tống Trung Tín - Viện trưởng Viện Khảo cổ: “Nishi đặt dấu chân lên hầu hết di chỉ khảo cổ Việt Nam, khắp Bắc - Trung - Nam, ở đâu anh cũng có bạn thân. Anh đi tất cả đám cưới, chia buồn với tất cả các đám tang của gia đ́nh bạn bè”. Viện Khảo cổ đă đề nghị Viện Hàn lâm Khoa học xă hội tặng kỷ niệm chương v́ sự nghiệp khoa học xă hội cho PGS.TS Nishimura v́ những cống hiến của anh với khảo cổ Việt Nam. Ai cũng thấy điều đó thật xứng đáng, nhưng thật muộn màng.
Trên khoảng sân rộng mênh mông nắng chang chang của nhà tang lễ, mái đầu bạc của GS Phan Huy Lê trĩu xuống: “Biết bao giờ mới lại có được một nhà khảo cổ tầm cỡ quốc tế am hiểu khảo cổ học Việt Nam và yêu Việt Nam như Nishi. Không chỉ nghiên cứu, anh ấy đă làm cầu nối cho rất nhiều nghiên cứu sinh Việt Nam sang Nhật với các dự án nghiên cứu và đào tạo”.
TS Nguyễn Quốc Tuấn - Viện trưởng Viện Tôn giáo - khóc: “Tôi vừa từ Nhật về, chuyến đi này cũng nhờ Nishi giúp lên chương tŕnh và gặp gỡ đồng nghiệp bên đó. Nishi c̣n ấp ủ bao nhiêu dự định liên kết nghiên cứu và đào tạo Việt - Nhật. Tôi lúc nào cũng ngạc nhiên v́ sao em tốt với các nhà khoa học Việt Nam đến thế”.
Các nhà nữ khảo cổ học Việt Nam không ai nói được ǵ, họ giúp Noriko chăm sóc hai con nhỏ. Hai em chưa biết mất cha là thế nào, đang loay hoay kêu nóng trong chiếc áo tang bằng vải xô trắng theo phong tục của Việt Nam. Cậu nhỏ Susu (5 tuổi) được đưa cho một cây gậy chống để đi đưa tiễn cha, c̣n gơ cộc cộc xuống sàn theo tiếng mơ tụng kinh của hai vị sư. TS cổ nhân học Nguyễn Kim Thủy và TS khảo cổ Bùi Thu Phương vội vă lau nước mắt khi nh́n thấy cảnh ấy.
Trong cái nắng nung người của buổi chính ngọ (nhà tang lễ quá đông người xếp hàng, Viện Khảo cổ đang tổ chức tang lễ cho anh vào giờ trống duy nhất: giữa trưa), Noriko bé nhỏ và âm thầm đứng chào hỏi tất cả bạn bè, đồng nghiệp, học tṛ của chồng. Lắng tai mới nghe được giọng chị rất khẽ: “Cảm ơn, Noriko sẽ ở lại”.
Người cha của Nishimura đă gửi gắm các bạn Việt Nam: “Có một bài hát của người Nhật mà người già hay hát: Con người ta chết đi sẽ thành đám mây bay trên bầu trời. Mỗi khi nhớ đến họ, hăy nh́n lên bầu trời và sẽ thấy. Con trai tôi đă hóa thành đám mây bay trên bầu trời Việt Nam, nó để lại ba người thương yêu nhất: Vợ và hai con trai, mong các bạn Việt Nam hăy yêu mến và giúp đỡ họ”. Tất cả những người dự tang lễ đều tự hứa trong ḷng với người cha Nhật vừa mất con rằng sẽ làm tṛn lời gửi gắm của ông, v́ ai cũng muốn nh́n thấy từ trên trời cao, đám mây mang tên Nishimura đang mỉm cười./.
Theo Thu Hà/Tuổi trẻ
Ảnh: Nguyễn Khánh